Delegat ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży w Archidiecezji Katowickiej

Ks. Łukasz Nocoń

Adres miejsca pracy:
Sąd Metropolitalny
ul. Jordana 39 (budynek Kurii Metropolitalnej – wejście od ul. Wita Stwosza 16)
40-043 Katowice

Adres do korespondencji:
Skr. poczt. 206
40-950 Katowice

kom.: +48 519 318 959

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

www: Delegat ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży w Archidiecezji Katowickiej

Standardy ochrony małoletnich "Ustawa Kamilka"

15 lutego 2024 roku weszły w życie przepisy nowelizacji Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czyli tzw. ustawy Kamilka z Częstochowy. Ustawa ta zawiera szereg rozwiązań, mających na celu lepszą ochronę dzieci przed przemocą i zapewnienie im kompleksowej pomocy w przypadku skrzywdzenia.

W związku z powyższym parafie i ośrodki duszpasterskie zobowiązane zostały do wprowadzenia obowiązujących w tym temacie standardów. Także nasze parafia wprowadza tzw. Standardy Ochrony Nieletnich, w tym dzieci, młodzieży, niepełnosprawnych.

Wszyscy posługujący w parafii, tj. duchowni, katecheci, nadzwyczajni szafarze, pracownicy, wolontariusze, animatorzy grup, mają obowiązek odbyć szkolenie zapoznające z zasadami ochrony nieletnich i stosować je podczas wypełniania swoich obowiązków. Osoby te mają także obowiązek podpisania odpowiedniej deklaracji, w której zobowiązują się do przestrzegania zasad ochrony nieletnich.

W każdej parafii – zgodnie z wytycznymi – powołuje się tez Parafialny Zespół Prewencyjny, którego celem jest koordynowanie inicjatyw zapobiegających jakiejkolwiek krzywdzie w przestrzeni parafialnej, szczególnie mając na względzie podopiecznych należących do grup formacyjnych. Zadaniem powołanego Zespołu jest wprowadzenie zasad, przyjmowanie zgłoszeń o nieprawidłowościach, odpowiednie reagowanie na każdą zgłoszoną sytuację oraz prowadzenie szczegółowej dokumentacji.

W naszej parafii zadania te pełnić będzie ks. proboszcz (e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.) uczestniczył w szkoleniu dotyczącym wprowadzenia obowiązujących w parafiach zasad. Osoby pracujące bezpośrednio z dziećmi oraz członkowie Parafialnego Zespołu Prewencyjnego, zobowiązane są do dostarczenia świadectwa niekaralności.

Standardy ochrony małoletnich - skrót

BEZPIECZNE ZASADY KONTAKTU

• Wybieraj oficjalne, ogólnodostępne i przygotowane miejsca do spotkań. Sakrament pokuty i pojednania oraz spotkania modlitewne lub duchowe powinny odbywać się tylko w specjalnie do tego wyznaczonych miejscach, takich jak konfesjonał, kaplica lub biuro parafialne.

• Unikaj przebywania z dorosłym w odizolowanych warunkach.

• Nie przebywaj w parafialnych pomieszczeniach mieszkalnych bez opieki rodzica lub opiekuna prawnego.

• Pozostawaj zawsze pod opieką osoby dorosłej.

• Nie bądź pod wyłączną opieką innego dziecka.

• Nie podróżuj prywatnymi samochodami bez zgody rodziców lub opiekunów.

• Nie przechodź na "ty" z dorosłym.

• Pamiętaj, że stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej wobec Ciebie jest zakazane

BEZPIECZNE WYJAZDY

• Organizacja spotkań:

  • Twoi rodzice zawsze muszą wiedzieć, kiedy będą spotkania,

  • Rodzice muszą zawsze wyrazić pisemną zgodę na Twój udział,

  • Twoi rodzice muszą poznać określone zasady odbioru i komunikacji elektronicznej.

  • Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie mają prawo do kontaktu z Tobą lub opiekunem.

BEZPIECZNY KONTAKT W ŚRODOWISKU CYFROWYM

• Korzystanie z komunikatorów i e-maili:

  • Pamiętaj, że nie jesteś anonimowy. Uważaj, co piszesz w Internecie.

  • Dorośli nie powinni wysyłać Ci wiadomości po godzinie 22:00. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy wiadomość jest wysyłana do całej grupy i rodzice lub opiekunowie wyrazili na to zgodę.

• Bezpieczny dostęp do Internetu:

  • Parafie, które udostępniają Internet, muszą stosować środki bezpieczeństwa, które blokują dostęp do nieodpowiednich treści. Dzięki tym zabezpieczeniom, korzystanie z Internetu będzie dla Ciebie bezpieczne i odpowiednie do Twojego wieku.

Pamiętajcie!

Bezpieczeństwo: Zawsze informujcie rodziców lub opiekunów, gdzie się znajdujecie i co robicie.

Szacunek: W każdej sytuacji pamiętajcie o szacunku dla siebie nawzajem i dla osób starszych.

Zaufanie: Jeśli coś Was   niepokoi, zawsze możecie porozmawiać z rodzicami, opiekunami lub duchownym, któremu ufacie.

WYKAZ NUMERÓW TELEFONÓW, POD KTÓRYMI RÓWNIEŻ ZNAJDZIESZ WSPARCIE:

• 800-12-12-12 – całodobowy Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka;

• 116-111 – całodobowy telefon zaufania dla dzieci i młodzieży prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę;

• 112 – numer alarmowy w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia

 ZASADY BEZPIECZNYCH RELACJI POMIĘDZY DZIEĆMI

Nasza parafia jest miejscem zapewniającym bezpieczeństwo dzieciom także w grupie rówieśniczej. Kierując się wartościami wypływającymi z Ewangelii, staramy się wpoić naszym parafianom postawę szacunku wobec każdego człowieka – dzieci i dorosłych. Pragniemy, by w relacjach międzyludzkich bliska była im ewangeliczna zasada: „Wszystko więc, co chcielibyście, żeby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie”.

Zasady bezpiecznych relacji między dziećmi poznali wszyscy pracownicy i współpracownicy parafii, dzięki czemu mogą̨ oni umiejętnie i adekwatnie do zaistniałej sytuacji reagować na każde niewłaściwe zachowanie czy przemoc. Również dzieci powinny przestrzegać poniższego kodeksu podczas spotkań w parafii i poza nią, w kontakcie bezpośrednim i wirtualnym.

Kodeks zachowań został opracowany z udziałem dzieci. Ewaluacja i weryfikacja zasad bezpiecznych relacji pomiędzy dziećmi odbywać się będzie co dwa lata, a także po każdej sytuacji kryzysowej, jeśli w parafii podjęta zostanie interwencja z powodu krzywdzenia rówieśniczego. Zmiana treści zasad bezpiecznych relacji między dziećmi jest możliwa w każdym momencie na ich wniosek i z ich udziałem.

Równe traktowanie i szacunek dla każdej osoby

• Traktuj innych tak, jak chcesz, aby inni traktowali Ciebie.

• Pamiętaj, że każda osoba jest kimś wyjątkowym i szczególnie obdarowanym przez Boga. Należą̨ się̨ jej szacunek i troska o jej dobro.

• Bądź tolerancyjny – szanuj odmienny wygląd, przekonania, poglądy i cechy koleżanek/kolegów.

• Pamiętaj, że przez różnorodność wzajemnie się̨ ubogacamy.

• Masz prawo do zabawy i relacji z każdym dzieckiem, ale pamiętaj, że nie zawsze inne dziecko ma chęć do kontaktu z Tobą w danym momencie. Uszanuj to.

• Zachowaj otwartość i bądź wrażliwy na wszystkie osoby, nawet jeśli nie należą̨ do grona Twoich najbliższych przyjaciół. Nie wykluczaj ich ze wspólnych działań, rozmów i szkolnych aktywności.

Zasady komunikacji między dziećmi

• Zachowuj życzliwość i szacunek wobec koleżanek/kolegów.

• Pamiętaj, że każdy ma prawo do wyrażania swojego zdania, myśli i przekonań, o ile nie naruszają̨ one dobra innych osób.

• Słuchaj innych, gdy mówią̨. Nie przerywaj innym, gdy się̨ wypowiadają̨.

• Zachowuj kulturę̨ słowa w każdej sytuacji.

• Stosuj formy grzecznościowe.

• Pytaj o zgodę̨ na kontakt fizyczny (przytulenie, pogłaskanie).

Szacunek dla cudzej własności, prywatności i przestrzeni

• Szanuj rzeczy osobiste i mienie innych osób.

• Zapytaj, jeśli chcesz pożyczyć od kogoś jakąś rzecz.

• Nie przeglądaj prywatnych rzeczy innych osób bez ich zgody. Każdy ma prawo do prywatności.

• Nie rób zdjęć, nie nagrywaj ani nie rozpowszechniaj wizerunku kolegów/koleżanek i innych osób bez ich wyraźnej zgody.

• Pamiętaj, że każdy ma prawo do przestrzeni osobistej. Jeśli inna osoba potrzebuje chwili samotności, uszanuj to. Naruszanie tej przestrzeni może rodzić konflikty.

Zakaz stosowania przemocy w jakiejkolwiek formie

• Nie stwarzaj sytuacji, w których ktoś czułby się̨ celowo pomijany, izolowany.

• Nie stosuj przemocy fizycznej. Szturchanie, popychanie, kopanie czy siłowe przytrzymywanie kolegi/koleżanki naruszają̨ jego/jej integralność fizyczną.

• Szanuj przestrzeń intymną kolegów/koleżanek. Nigdy nie dotykaj ich w sposób, który może być uznany za nieprzyzwoity lub niestosowny.

• Nie wyśmiewaj, nie obgaduj, nie ośmieszaj, nie zawstydzaj, nie upokarzaj, nie lekceważ i nie obrażaj kolegów/koleżanek.

• Nie wypowiadaj się̨ w sposób obraźliwy o rodzicach kolegów/koleżanek.

• Nie zwracaj się̨ w sposób wulgarny do innych.

• Pamiętaj, że żarty są̨ wtedy żartami, kiedy nikt z ich powodu nie cierpi. Jeśli tak jest, natychmiast zakończ taką zabawę̨ słowną.

• Nie narażaj siebie i innych uczniów na sytuacje zagrażające życiu i zdrowiu fizycznemu czy psychicznemu.

• Nie wyrażaj negatywnych, prześmiewczych komentarzy na temat zachowania, pracy, wyglądu kolegów/koleżanek.

• Nie zabieraj rzeczy należących do innych bez ich zgody.

Szacunek w kontaktach internetowych i zakaz cyberprzemocy

• Szanuj innych i traktuj ich tak, jak chcesz, by traktowali Ciebie – dotyczy to wszystkich typów Twojej aktywności w sieci. Po drugiej stronie ekranu jest drugi człowiek.

• Pamiętaj, że cyberprzemoc często zaczyna się̨ od tzw. „niewinnych żartów”. Nie każdy ma takie samo poczucie humoru. Uważaj na to, co piszesz i co publikujesz,

• w Internecie nic nie ginie. W świecie wirtualnym łatwo poruszyć lawinę̨ wzajemnych niechęci, co może doprowadzić do konkretnej formy przemocy.

• Nie udostępniaj kontaktów do innych osób (telefonicznych, mailowych) bez ich zgody.

• Dbaj o swój oraz innych wizerunek w sieci – nie publikuj wrażliwych danych, powierzonych ci informacji oraz zdjęć i filmów ośmieszających innych. Szanuj ich prywatność.

• Chroń intymność swoją i innych. Nie wysyłaj i nie udostępniaj zdjęć lub filmów, które by ją naruszały.

• Sprzeciwiaj się̨ hejtowi, sam nie publikuj obrażających i agresywnych komentarzy oraz reaguj, gdy zauważysz, że ktoś jest poniżany w Internecie. Nie przesyłaj dalej ośmieszających wiadomości. Zgłoś takie działania odpowiednim osobom.

• Nie prowokuj innych do niepotrzebnych, nieuzasadnionych kłótni. Trolling, świadome poniżanie, nękanie i zaczepki są̨ zachowaniami niedopuszczalnymi.

• Nie wykluczaj swoich rówieśników z grup w mediach społecznościowych z powodu swoich prywatnych niechęci.

• Nie podszywaj się̨ w Internecie pod inne osoby. Takie zachowanie w cyberprzestrzeni jest kradzieżą̨ tożsamości. To jest przestępstwo.

• Jeżeli zauważysz, że ktoś nie wylogował się̨ ze swojego konta, nie wykorzystuj tej sytuacji do działań, które przyniosłyby mu szkodę̨, ale życzliwie poinformuj go o jego nieuwadze.

• Pamiętaj, że groźby, pomówienia, nawoływanie do nienawiści, prześladowanie, ośmieszanie w cyberprzestrzeni także są̨ karalne. Twoje działania w sieci nie są̨ anonimowe.

Sposoby pokojowego rozwiązywania konfliktów

• Wycisz się̨, uspokój, zatrzymaj niepotrzebną kłótnię̨, zanim stracisz nad sobą̨ kontrolę. Zastanów się̨, co chcesz osiągnąć́. Jeśli to możliwe, podejmij spokojną rozmowę̨ z drugą stroną.

• Umów się̨ na rozmowę̨ w bardziej stosownych warunkach, w ten sposób zyskasz czas na konstruktywny dialog.

• Powiedz, co według Ciebie jest problemem, co przyczyną nieporozumienia, czego oczekujesz.

• Słuchaj drugiej osoby. Dopytaj o jej odczucia i oczekiwania. Podsumuj to, co usłyszałaś/usłyszałeś dla upewnienia się̨, czy dobrze zrozumiałeś/zrozumiałaś jej komunikat.

• Upewnij się̨, że Twój rozmówca powiedział wszystko odnośnie do swoich odczuć.

• Wspólnie wymyślcie rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony.

• Jeśli nie uda się̨ Wam dojść do porozumienia, poproś o pomoc osobę̨ dorosłą, aktualnego opiekuna grupy. Porozmawiaj o tym z Twoimi rodzicami. Nie rozwiązuj konfliktu samodzielnie.

• Nie bądź obojętny, gdy komuś dzieje się̨ krzywda. Zawsze poinformuj o tym osobę̨ dorosłą.

ROZPOZNAWANIE SYGNAŁÓW KRZYWDZENIA

Rozpoznawanie sygnałów krzywdzenia u potencjalnych sprawców

Sygnały ostrzegawcze u potencjalnego sprawcy wykorzystywania seksualnego dziecka możemy podzielić na delikatne (soft), ostrzegające (warning) i zagrażające (emergency).

Sygnały delikatne (soft) występują, kiedy osoba:

czuje się nieswojo z rówieśnikami;
nie posiada relacji z rówieśnikami;
czuje się komfortowo z małoletnimi;
interesuje się zajęciami, grami dla dzieci lub młodzieży;
czuje się nieswojo w kwestii własnej seksualności lub ją neguje;
nie wykazuje zauważalnych problematycznych zachowań i nie ma na nią skarg.

Sygnały ostrzegawcze (warning) występują, kiedy osoba:

spędza dużo czasu z małoletnimi;
wręcza małoletnim niecodzienne prezenty;
dzieli sekrety z małoletnimi;
nadmiernie korzysta z mediów społecznościowych w celu nawiązania kontaktów z małoletnimi;
erotyzuje przekazy słowne wobec dzieci;
posiada pluszaki, gry dziecięce, zabawki w swoim pokoju;
budzi u niektórych małoletnich poczucie kogoś dziwnego, zboczonego;
sprawia, że inni dorośli czują się przy nim coraz bardziej nieswojo.

Sygnały zagrażające (emergency) występują, kiedy osoba:

zabiera dzieci na prywatne wakacje lub do swojego mieszkania;
posiada setki zdjęć dzieci;
bawi się z dziećmi w dużej bliskości ciał (mocowanie się, wspólne turlanie itp.);
dotyka ciała dzieci lub dzieci dotykają jego ciała;
coraz bardziej natrętnie dotyka małoletnich;
prowadzi natrętne i sugestywne rozmowy z małoletnimi na temat seksu;
podaje małoletnim alkohol lub narkotyki;
daje dzieciom hojne prezenty.

Sygnały delikatne wymagają konkretnego czuwania i dalszego przyglądania się danej osobie. W przypadku dostrzeżenia sygnałów ostrzegawczych należy skonsultować je z osobą pierwszego kontaktu. W przypadku dostrzeżenia sygnałów zagrażających, które są już przekroczeniem granic bezpieczeństwa, bezwzględnie należy zgłosić je do osoby pierwszego kontaktu.

W sytuacji zgłoszenia czynu należy zadbać o bezpieczeństwo potencjalnego sprawcy. Z racji, że może wystąpić ryzyko skłonności samobójczych, należy zapewnić mu specjalistyczne wsparcie.

Rozpoznawanie sygnałów krzywdzenia u małoletnich

Oprócz ciąży, wystąpienia choroby przenoszonej drogą płciową lub znalezienia nasienia (w pochwie, w odbycie, na ciele, na ubraniu dziecka) nie ma innych dowodów, które pozwoliłyby jednoznacznie rozpoznać, czy małoletni został wykorzystany seksualnie. Objawy i konsekwencje wykorzystania, przy identycznym sposobie przemocy, mogą być inne u każdego dziecka. U jednych symptomy wystąpią na samym początku, u innych zaś po dłuższym czasie, nawet dopiero w dorosłości lub wcale. Wykorzystanie nie musi wiązać się z kontaktem fizycznym.

Objawy fizyczne są bardzo zróżnicowane i mogą przypominać inne typy urazów. Należy jednak zwracać uwagę na:

powtarzające się infekcje dróg moczowych lub pochwy;
trudności w siedzeniu lub w chodzeniu;
poplamione lub podarte ubranie, poplamione krwią np. majtki, spodnie, siedzenie;
skarżenie się dziecka na swędzenie, upławy, ból w okolicach intymnych;
trudności dziecka przy oddawaniu moczu;
urazy w okolicach intymnych oraz odbytu.
W sferze emocji należy zwracać uwagę na pojawienie się i występowanie:
lęków i dużego poziomu niepokoju;
nieufności wobec dorosłych;
przedłużającego się smutku, depresji i zamykania się w sobie;
niskiej samooceny;
nadmiernego wstydu;
poczucia winy, bycia złym, brudnym, gorszym, niegodnym lub niegodziwym;
płaczliwości;
nieokreślonego poczucia winy;
koszmarów sennych;
nadmiernej czujności;
problemów z akceptacją własnego ciała;
zachowań autodestrukcyjnych;
myśli i prób samobójczych.

Mogą wystąpić również problemy poznawcze:

brak koncentracji;
słabe wyniki w nauce.

W problemach w relacjach możemy zaobserwować:

mniej czasu i chęci na zabawę z rówieśnikami;
zmniejszenie się liczby kolegów, koleżanek;
wyobcowanie i izolację;
deficyt umiejętności społecznych.

Mogą też pojawić się problemy w funkcjonowaniu oraz z zachowaniem:

trudności ze spaniem;
zmiana nawyków związanych z jedzeniem;
utrata kontroli nad zwieraczami;
dolegliwości somatyczne (bóle brzucha, wymioty i inne);
nadpobudliwość psychoruchowa lub częste zawieszanie się;
zachowania regresywne - cofanie się do wcześniejszych etapów rozwoju, dających poczucie bezpieczeństwa;
picie alkoholu, narkotyzowanie się.

Dziecko również jest istotą seksualną, należy więc zwrócić uwagę na wszelkie niepokojące zmiany i odstępstwa od normy rozwojowej, takie jak:

prowokacyjne i uwodzicielskie zachowania seksualne dziecka;
agresja seksualna wobec rówieśników;
wciąganie innych dzieci w nietypową aktywność seksualną;
prezentowanie w swoich zachowaniach czynności seksualnych dorosłych;
nieadekwatny do poziomu rozwoju dziecka język dotyczący sfery seksualnej;
erotyczna twórczość lub zabawy o treści erotycznej z repertuaru zachowań ludzi dorosłych;
nasilona masturbacja nieadekwatna do fazy rozwoju psychoseksualnego.

Użyteczne mogą być wzorce rozwojowe, zgodnie z którymi pewne objawy mogą być częstsze w określonych grupach wiekowych:

u dzieci w wieku przedszkolnym (od 0 do ok. 6. roku życia): niepokój, koszmary nocne, internalizacja, eksternalizacja i nieodpowiednie zachowania seksualne.
u dzieci w wieku przedpokwitaniowym (od ok. 7. do 12. roku życia): lęk, nerwica, agresja, koszmary nocne, problemy szkolne, hiperaktywność i zachowanie regresywne.
u nastolatków (od ok. 13. do 18. roku życia): depresja, wycofanie, tendencje samobójcze, samouszkodzenia, skargi somatyczne, akty przestępcze, ucieczki z domu i nadużywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych.

W przypadku dostrzeżenia sygnałów należy zgłosić je do osoby pierwszego kontaktu.